Grypa
Grypa jest ostrą chorobą zakaźną, wywołaną przez wirusa grypy typu A, B lub C. Występuje w postaci epidemii, z powodu bardzo dużej zakaźnością i szybkiemu rozprzestrzenianiu się. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z powodu komplikacji pogrypowych umiera na świecie rocznie od 500 tysięcy do 1,3 miliona osób. Choroba ta jest często bagatelizowana przez pacjentów, którzy mylą zachorowanie spowodowane przez wirusa grypy z banalnymi infekcjami wirusowymi- tzw. przeziębieniami. W bieżącym roku wystąpiła "nowa grypa" nazywana początkowo "świńską" spowodowana odmianą wirusa typu A oznaczoną H1N1.
Według danych z końca sierpnia na grypę A/H1N1 zachorowało ponad 209 tys. ludzi, zmarło 2 185 osób - najwięcej 1,8 tys. - w Ameryce Północnej. W Europie zachorowało 42,5 tys. osób, a zmarło - 85. Eksperci Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) obawiają się, że wirus może zmutować i przekształcić się w bardziej śmiercionośną odmianę. WHO podkreśla, że na razie nie ma oznak, by tak się stało, lecz przestrzega, że druga fala zachorowań może być gorsza, bo może objąć większą liczbę osób.
Zakażenie wirusem grypy następuje w wyniku bezpośredniego kontaktu z osobą zarażoną na drodze kropelkowej. Zachorowanie rozprzestrzenia się bardzo szybko. Ryzyko zakażenia jest szczególnie wysokie w skupiskach ludzkich np. w przedszkolach, szkołach, zakładach pracy ale także w sklepach, pociągach, przychodniach itp.
Przebieg choroby
Choroba występuje nagle, w krótkim okresie od kontaktu z osobą zakażoną. Pierwsze objawy występują już po 1-3 dniach, a najdłuższy okres od kontaktu z chorym do wystąpienia objawów wynosi dla nowej grypy 7 dni. Objawy to: złe samopoczucie, uczucie ogólnego rozbicia, dreszcze, temperatura 38-40oC. Objawy ze strony układu oddechowego to: katar, ból gardła, chrypka, bóle w klatce piersiowej, suchy kaszel oraz objawy ze strony innych układów -ból głowy, brak apetytu, bóle mięśniowe, zawroty głowy, bóle brzucha, wymioty. Przebieg choroby wywołanej wirusem grypy zależy nie tylko od typu wirusa, ale także od stanu zdrowia osoby zarażonej. Na ciężki przebieg grypy narażone są szczególnie osoby o obniżonej odporności, dzieci, osoby po 50-tym a zwłaszcza 65 roku życia, osoby palące papierosy, osoby przewlekle przemęczone. Osoby chorujące na choroby przewlekłe narażone są na gwałtowne pogorszenie przebiegu choroby. Dotyczy to zwłaszcza chorujących na cukrzycę, na choroby układu oddechowego- astmę oskrzelową i przewlekłe zapalenie oskrzeli, choroby układu krążenia-chorobę niedokrwienną serca, osoby z przebytym zawałem serca, niewydolność serca, osoby z przewlekłą niewydolnością nerek, osoby z niedokrwistością i obniżoną odpornością, osoby po przeszczepach narządów. Lekarze na całym świecie zawiadamiają, że nowa grypa przybiera ostrą formę u ludzi młodych i generalnie zdrowych, bo atakuje bezpośrednio płuca, wywołując poważne zaburzenia w oddychaniu.
Powikłania pogrypowe.
Najczęściej dotyczą układu oddechowego- zapalenie oskrzeli i zapalenie płuc. Wśród innych groźnych powikłań wymienić należy: wirusowe zapalenie mięśnia sercowego i osierdzia, zapalenie mózgu i opon mózgowych , zapalenie mięśni i niewydolność nerek. Powikłaniem pogrypowym mogą być również: zaostrzenie choroby niedokrwiennej serca, nasilone napady padaczkowe, choroby naczyniowe mózgu, a nawet zaburzenia psychiczne pod postacią ostrych psychoz.
Leczenie.
Powszechnie dostępne leki "przeciwgrypowe" jedynie łagodzą objawy choroby. Stosowane są leki obniżające temperaturę, zmniejszające katar, leki przeciwkaszlowe. Leki dostępne w sprzedaży bez recepty, są lekami działającymi jedynie na objawy choroby. Nie są to leki zwalczające wirusa grypy. "Przeciwgrypowe" leki nie chronią przed zakażeniem wirusem grypy. Nie chronią przed powikłaniami grypy. Jedynymi lekami przeciwgrypowymi , przeciwwirusowymi, dostępnymi na świecie są preparaty o międzynarodowych nazwach zanamiwir( zarejestrowany ale niedostępny w Polsce) i oseltamiwir (teoretycznie dostępny w Polsce, ale obecnie w związku z wirusem A/H1N1 cały dostępny w Polsce zapas zabezpieczony dla szpitali).
Szczepienia.
Szczepienie przeciwko grypie jest jedynym skutecznym sposobem ochrony przed zachowaniem na grypę. Szczepienie zalecane jest obecnie u wszystkich osób, u których nie występują przeciwwskazania. Przeciwwskazaniem do szczepienia są: aktualnie przebiegające ostre choroby gorączkowe (szczepienie należy odłożyć na późniejszy termin) oraz uczulenie na substancje zawarte w szczepionce (uczulenie na białko jaja kurzego lub antybiotyki aminoglikozydowe). Nie szczepi się również kobiet w pierwszym trymestrze ciąży i osób, u których wystąpiły komplikacje po poprzednim szczepieniu przeciwko grypie (niezwykle rzadko). Szczepienie jest szczególnie zalecane u dzieci i dorosłych z:
- przewlekłymi chorobami układu krążenia (wady serca, niewydolność serca, nadciśnienie
tętnicze, choroba niedokrwienna serca, po przebytej operacji serca),
- układu oddechowego (astma oskrzelowa, przewlekłe zapalenie oskrzeli i rozedma płuc )
- cukrzycą,
- niewydolnością nerek
- po przeszczepie narządów.
Jednoznacznie zalecane jest też szczepienie u osób przebywających często w skupiskach ludzkich, u pracowników służby zdrowia, szkolnictwa, handlu, komunikacji i u osób po 50-tym roku życia. Celowe jest szczepienie kobiet planujących ciążę. W ubiegłym roku ukazały się międzynarodowe prace naukowe wskazujące na znaczne zmniejszenie śmiertelności wśród osób po zawale serca i zabiegach na tętnicach wieńcowych ( PTCA) szczepionych przeciwko grypie.
Wszystkie szczepionki zarejestrowane w Polsce są jednakowo cenne pod względem skuteczności. Skład wszystkich szczepionek jest uaktualniany co roku, na całym świecie, wg zaleceń ekspertów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). W Polsce zarejestrowanych jest 6 inaktywowanych szczepionek, a 4 spośród nich są regularnie dostępne w handlu . Są to szczepionki Vaxigrip, Influvac, Fluarix, Begrivac. Przygotowywane są szczepionki przeciw nowej grypie, jednak na razie nie jest pewne czy w aktualnym sezonie szczepieniowym będą dostępne w Polsce. Epidemiolodzy wskazują na potencjalne korzyści wynikające ze szczepienia dostępnymi szczepionkami na przebieg grypy A/H1N1. Odporność przeciwko grypie występuje już po około 7-14 dniach od szczepienia.
Szczepionki przeciw grypie na sezon 2009/2010 są już dostępne. Zachęcam wszystkich do poddania się szczepieniu. Teraz jest najlepszy okres do przeprowadzenia szczepienia. Koszt szczepienia jest znacznie niższy od kosztów leczenia grypy i kosztów leczenia jej powikłań.
Tylko szczepienia chronią przed grypą i jej powikłaniami.
lek. Andrzej Paciorkowski
